Năm nào cũng vậy, cứ vào dịp giáp tết cổ truyền, người Việt Nam ta thường quan tâm đến rất nhiều điều kiêng kỵ vào những ngày đầu năm mới với mong muốn và hy vọng cả năm mọi điều may mắn và an lành nhất sẽ đến với gia đình mình. Tục kiêng quét nhà trong 3 ngày đầu năm mới là một trong những tục lệ kiêng kỵ được mọi người quan tâm nhiều nhất. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu hết nguồn gốc, ý nghĩa của tục lệ này và cũng có nhiều người thắc mắc: nếu không quét nhà vào ngày 3 ngày tết thì rác xả ra trong 3 ngày này phải làm thế nào?
Trước khi tìm hiểu nguồn gốc và ý nghĩa của tục lệ này, chúng ta hãy cùng tìm hiểu tục quét dọn nhà trước Tết.
Sở dĩ người Việt kiêng quét nhà đầu năm là vì: “có thờ có thiêng, có kiêng có lành”. Hơn nữa, theo lý giải của người xưa, nếu quét nhà chính là đuổi Thần Tài ra khỏi nhà. Ông Thần Tài là người mang đến may mắn về tiền bạc, tài chính cho gia đình, nếu ngày đầu năm đã đuổi ông đi thì cả năm gia đình sẽ mất lộc và túng thiếu..
Theo quan niệm dân gian, việc quét nhà trong ngày Tết sẽ quét đi theo cả lộc xuân, gia đình sẽ bị xui xẻo.
Tục này bắt nguồn từ một điển tích của Trung Quốc ghi trong “Sưu thần ký”. Có người lái buôn tên là Âu Minh, đi qua hồ Thanh Thảo được thủy thần cho một người hầu tên là Như Nguyệt, đem về nhà được vài năm thì Âu Minh ăn nên làm ra, nhà rất giàu.
Một hôm, nhân ngày mồng một Tết, không biết vì lý do gì Âu Minh đánh Như Nguyệt, cô sợ quá chui vào đống rác ở góc nhà. Vợ Âu Minh không để ý nên vô tình quét nhà hót luôn cả đống rác có Như Nguyệt bên trong đổ đi. Từ đó nhà Âu Minh lại nghèo đi. Người ta bảo Như Nguyệt chính là thần tài và lập bàn thờ để thờ. (Có lẽ vì vậy mà bàn thờ thần tài thường để ở góc nhà).
Từ đó có tục kiêng hót rác trong ba ngày đầu năm do người ta sợ hót mất thần tài ẩn trong đó đổ đi, sự làm ăn sẽ không phát đạt.
Lưu ý: Theo GS Ngô Đức Thịnh – nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Việt Nam, việc kiêng kỵ này còn tùy thuộc vào quan niệm và tín ngưỡng riêng của từng người, từng gia đình. Song, nếu hiểu biết các tập tục ngày Tết sẽ giúp người ta biết cách cư xử sao cho tế nhị, tránh gây hiểu lầm, khó xử trong các mối quan hệ.
