Bất kể mục tiêu sức khỏe và thể chất nào cũng đòi hỏi thời gian, sự kiên nhẫn của bạn và một kế hoạch chuyên môn. Liệu bạn có đang muốn giảm cân, tăng cơ bắp hay sức bền và sức chịu đựng? Vậy thì nên ăn uống như thế nào để tối ưu hóa mục tiêu của mình?
Rất nhiều người đang mắc những sai lầm dinh dưỡng cơ bản trong thời gian phấn đấu để giảm cân hay tăng cường sức khỏe. Bởi vậy, Business Insider đã nói chuyện với các chuyên gia dinh dưỡng, để tìm hiểu đâu mới là những chế độ ăn thực sự giúp bạn đạt mục tiêu của mình:
1. Nếu bạn muốn giảm cân, bạn cần ăn ít hơn lượng calo bạn đốt cháy
Nhà dinh dưỡng học Malina Linkas Malkani, phát ngôn viên của Viện nghiên cứu dinh dưỡng và chế độ ăn uống Hoa Kỳ cho biết: Ăn ít calo là một trong những yếu tố chìa khóa cho việc giảm cân.
“Khi bạn đốt cháy calo nhiều hơn lượng bạn ăn vào, cơ thể sẽ sử dụng nặng lượng dự trữ và điều này khiến bạn giảm cân”, cô nói.
Trong quá khứ, các tiêu chuẩn dinh dưỡng và phương pháp ăn kiêng cũ nói rằng khi bạn cắt giảm 500 kcal mỗi ngày, trong 1 tuần bạn sẽ giảm được 1 pound (tương đương 0,45 kg). Không có gì ngạc nhiên, chẳng qua là 500 kcal mỗi ngày là 3.500 kcal mỗi tuần và nó tương đương đúng 1 pound, theo Hiệp hội Các chuyên gia dinh dưỡng Anh.
Bạn cần cắt giảm bao nhiêu calo mỗi ngày để giảm cân thì còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Giảm 500 kcal mỗi ngày chỉ là một mức cơ sở, còn con số với bạn có thể khác biệt đôi chút.
Caroline Apovian là giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng và Quản lý cân nặng tại Trung tâm Y tế Boston. Cô đồng thời là giáo sư y học tại Trường Y khoa Đại học Boston. Apovian nói, trước đây phụ nữ được khuyến cáo không nên ăn ít hơn 1.200 kcal mỗi ngày và nam giới không nên ăn ít hơn 1.500 kcal. Tuy nhiên, bạn nên tham khảo với chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ để xác định chính xác bạn nên ăn bao nhiêu.
Mặc dù giảm cân chủ yếu là một trò chơi liên quan đến calo và những con số, chất lượng của những thực phẩm bạn ăn lại là yếu tố quan trọng đối với sức khỏe tổng thể. Nếu bạn ăn “thức ăn rác”, ít dinh dưỡng và thấp calo, bạn sẽ giảm cân nhưng phải trả giá trên sức khoẻ.
Theo Malkani, những vấn đề thường gặp của chế độ ăn như vậy bao gồm: mệt mỏi, các vấn đề về da và mất cân bằng hooc-môn. Vì vậy, một điều chắc chắn rằng thức ăn chất lượng cao và dinh dưỡng là thứ nên được lựa chọn cho tất cả các chế độ ăn uống và mục tiêu thể chất.
Thức ăn chất lượng cao và dinh dưỡng là thứ nên được lựa chọn cho tất cả các chế độ ăn uống và mục tiêu thể chất
Sau khi bạn đã giảm được cân, dính vào một chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng cũng là một yêu cầu để duy trì sức khỏe. Giá trị dinh dưỡng của thực phẩm có thể tạo ra sự khác biệt trong chế độ ăn uống và sức khoẻ. Theo Viện Dinh dưỡng và Chế độ ăn, thực phẩm giàu dinh dưỡng bao gồm các loại trái cây và rau quả tươi, thực phẩm ngũ cốc giàu chất xơ, thịt nạc và các sản phẩm từ sữa ít chất béo.
Thêm vào đó, chế độ ăn uống cắt giảm cả một nhóm thực phẩm không giúp bạn duy trì bền bỉ. Cuộc tranh luận không bao giờ kết thúc, trong việc bạn nên kiêng carbs, chất béo hay các loại thực phẩm nào để giảm cân. Thay vào đó, các chuyên gia dinh dưỡng nói rằng hãy lựa chọn một chế độ ăn mà bạn có thể duy trì lâu dài – cho dù đó là chất ít chất béo, ít carbs, hoặc ít calo, bởi đó là một trong những yếu tố chính để giảm cân.
Theo Malkani, áp dụng những thay đổi trong chế độ ăn uống để giảm cân là một phần, duy trì chế độ đó là phần còn lại để nói rằng mục tiêu giảm cân của bạn có thành công hay không.
“Ý tưởng cốt yếu nhất mà tôi cố gắng truyền đạt tới khách hàng của mình, những người muốn giảm cân, là đạt được và duy trì một cân nặng tối ưu là lựa chọn cho lối sống”, Malkani cho biết. “Khi ai đó thực hành chế độ ăn ngắn hạn để giảm cân rồi dừng nó lại, sẽ có những tác động tiêu cực đến quá trình trao đổi chất khiến mục tiêu lâu dài của họ khó được duy trì”.
2. Nếu bạn muốn tăng cơ, bạn cần phải ăn nhiều hơn lượng calo bạn đốt cháy
Huấn luyện viên cá nhân, Bryan Goldberg, nói rằng ăn ít là sai lầm lớn nhất của những khách hàng muốn tăng cơ đến gặp anh. Để xác định xem bạn nên ăn bao nhiêu calo mỗi ngày, bạn cần xác định tổng lượng calo đốt cháy hàng ngày (TDEE) và tham khảo ý kiến từ bác sĩ của bạn.
Một nguyên tắc cơ bản: Để tăng cơ, bạn cần ăn nhiều hơn TDEE của mình.
Nhưng một lần nữa, không phải bạn muốn ăn gì cũng được. Chuyên gia dinh dưỡng Andy Bellatti, giám đốc Professional Integrity, nói rằng điều quan trọng nữa là bạn phải cân bằng được lượng protein, carbs, và vi chất dinh dưỡng.
Malkani đề nghị tiêu thụ từ 20 đến 25 gram protein mỗi bữa ăn là đủ, và lưu ý rằng ăn nhiều hơn mức đó thì cơ bắp cũng không nhất thiết phát triển hơn.
“Nếu bạn đang ăn đúng bằng nhu cầu calo của mình, cố ăn nhiều hơn 2 gram protein trên mỗi kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày được chỉ ra là không cung cấp thêm lợi ích trong việc tăng cơ bắp. Thậm chí, nó thực sự có thể gây hại”, cô nói.
Bạn có thể bổ sung protein bằng cách ăn các loại thực phẩm như gà, hải sản, đậu, trứng và sữa. Nhưng Bellatti đề nghị ưu tiên các nguồn protein thực vật, và giảm tối đa các loại thực phẩm chế biến đặc biệt là các thanh protein có đường.
Vấn đề với thời gian của bữa ăn trong mục tiêu tăng cơ bắp, các nhà khoa học vẫn chưa đạt được sự thống nhất. Nhưng nhìn chung, kể cả bạn có ăn trước hay sau buổi tập luyện, bữa ăn cũng nên chứa nhiều protein và carbs.
Một nghiên cứu gần đây trên Tạp chí Journal of the International Society of Sports Nutrition cho thấy: Bạn nên tập trung tiêu thụ protein và carb trong khoảng 4-6 giờ sau khi tập luyện để đạt mục đích tăng trưởng cơ bắp.
Tuy nhiên, Bellati lưu ý thời gian ăn uống không quan trọng bằng tổng lượng protein và chất lượng protein nạp vào.
Nếu bạn ăn nhiều calo hơn mức tiêu thụ, bổ sung đủ protein, và có cả bữa ăn nhẹ trước và sau buổi tập luyện, bạn đang đi đúng hướng để tăng cơ bắp. Nhưng thực tế, quá trình phát triển cơ bắp không diễn ra trong bếp.
“Sự phát triển cơ bắp đòi hỏi các sợi cơ căng ra hay bị rạn nứt”, Bellatti nói. “Chính quá trình sửa chữa những tổn hại này dẫn đến kết quả tăng trưởng cơ. Nếu chỉ ăn nhiều protein mà không tập luyện cơ bắp sẽ không phát triển”.
Goldberg đồng ý rằng lượng thức ăn sẽ quyết định tăng hoặc giảm cân, nhưng tập luyện mới là thứ quyết định cơ bắp của bạn. Anh đề nghị bạn nên tập các bài tập kỵ khí (anaerobic) chẳng hạn như tập tạ, chạy nước rút kết hợp nghỉ ngơi để đạt được hiệu suất tăng cơ tốt nhất.
3. Nếu bạn muốn tăng sức bền, bạn cần phải ăn đa dạng các loại thực phẩm
Nếu mục tiêu của bạn là chạy bền hoặc đạp xe mà không thấy mệt, bạn phải ăn một số chất dinh dưỡng cụ thể.
“Giảm cân là mục tiêu trái ngược với tăng sức bền, nhiều người (mặc dù không phải tất cả) đạt được sức bền tốt hơn nhờ cân bằng các chất dinh dưỡng đa lượng mà đòi hỏi ăn ít carbohydrate hơn”, Malkani cho biết. Tuy nhiên, cô cho rằng “Carbohydrate là chìa khóa để đạt được hiệu năng cao nhất trong các hoạt động yêu cầu sức bền”.
Bạn phải ăn đủ carbs, Malkani nhấn mạnh thêm việc bù nước và ăn các bữa trước và sau khi tập luyện cũng rất quan trọng. Điều này sẽ giúp tối đa hóa lượng glycogen mà cơ thể sử dụng để lấy năng lượng. Nếu bạn có hơn 1 giờ luyện tập sức bền, Malkani đề nghị nên uống thêm một thức uống thể thao trong giữa buổi tập.
Bù đủ nước là đặc biệt quan trọng đối với các môn thể thao sức bền, vì nước sẽ làm chậm sự mỏi cơ và giúp ngăn ngừa thương tích.
Sau khi thực hiện đúng theo những lời khuyên này, sức bền của bạn sẽ tăng lên theo từng buổi tập luyện tiếp theo. Những vận động viên chạy bền báo cáo rằng, việc tăng sức bền của bạn đòi hỏi sự kiên nhẫn, nhất quán, và thích nghi dần dần.
