Amy Josar chưa từng gặp khó khăn trong việc bế chú cún cưng của mình vì Jack Russell-pug của cô chỉ nặng chừng 8kg. Nhưng vào một đêm mùa hè năm 2016, Josar đã không thể làm được việc này. Cô cảm thấy không khỏe trong vài ngày, với một vài triệu chứng – tức ngực, mà cô nghĩ là do tiết trờ nóng nực mùa hè, cộng với tiêu chảy, đầy bụng, toát nhiều mồ hôi – khiến cô tự hỏi liệu có phải mình bị nhiễm vi-rút hay không.
Nhưng đó không phải là vi-rút, đó là một cơn đau tim. Và Josar chỉ mới 37 tuổi.
Theo CDC, Josar là một trong số khoảng 735.000 người Mỹ bị đau tim mỗi năm. Nhưng tuổi trẻ, chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn và không hút thuốc là khiến cơn đau tim của cô có vẻ thật kì lạ. Các chỉ số sức khỏe của cô không có bất kì dấu hiệu xấu nào về sức khoẻ tim mạch: tuổi già, có thể kèm theo chế độ ăn uống không lành mạnh hoặc chẩn đoán bệnh béo phì, hoặc nghiện thuốc lá.
Nhưng thực tế là bệnh tim chẳng trừ một ai: Nó có thể xảy ra ở bất cứ người nào. Tuy nhiên, căn nguyên của bệnh tim có thể khó tìm ra hơn.
Cơn đau tim của Josar bắt nguồn từ “cuộc hôn nhân” chết người giữa cục máu đông – mà các bác sĩ nghĩ là do thuốc tránh thai – và hội chứng Sjogren, một rối loạn miễn dịch có thể làm tăng nguy cơ đau tim.
4 yếu tố nguy cơ
John Osborne, bác sĩ chuyên về tim mạch dự phòng và là tình nguyện viên của Hội Tim Mỹ, giải thích rằng bệnh tim thường do các yếu tố nguy cơ mà ông gọi là The Big Four: tiểu đường, thuốc lá, cao huyết áp và cholesterol. Nhưng điều quan trọng cần nhớ là chúng không phải là những yếu tố nguy cơ duy nhất và sức khoẻ tim mạch kém có thể xảy ra ngay cả ở những người có khoẻ mạnh nhất.
Tháng 2/2017, huấn luyện viên thể hình người nổi tiếng Bob Harper, rất quen thuộc trên chương trình The Biggest Loser của NBC, đã bị đau tim và ngừng tim tại một phòng tập thể dục ở Manhattan.
Harper, nay đã 52 tuổi, kể rằng ông không nhớ bất kì điều gì hôm bị đau tim, nhưng nhớ rằng đã thấy chóng mặt khi bước vào phòng tập. Sau đó ông thấy mình tỉnh dậy trong bệnh viện sau cơn hôn mê kéo dài hai ngày.
Cơn đau tim của Harper là do tăng một chất gọi là lp (a), hay lipoprotein (a), một chỉ số cholesterol có thể làm tăng nguy cơ đau tim. Lượng cholesterol cao này đặc biệt khó phát hiện vì nó không thể hiện trên xét nghiệm cholesterol thông thường do bác sĩ chỉ định. Nói cách khác, bạn phải biết để yêu cầu làm xét nghiệm này.
Vấn đề là nhiều người, đặc biệt là những người trẻ tuổi và những người có vẻ hoàn toàn khoẻ mạnh, thường không được kiểm tra những bất thường này vì họ không cảm thấy có điều gì phải lo lắng về sức khoẻ tim mạch hoặc vì bác sĩ của họ không nghĩ rằng họ cần phải được kiểm tra.
Phòng ngừa: Đơn giản nhưng quan trọng
Nhiều biện pháp phòng ngừa có vẻ khá thô sơ, Osborne thừa nhận, nhưng chúng vẫn rất quan trọng. Trước hết là biết được tiền sử gia đình của bạn, và không chỉ đối với bệnh tim mà còn là đột quỵ, tiểu đường và mức cholesterol. Hãy hỏi người thân trong gia đình, cả họ gần và họ xa, về tiền sử sức khoẻ của họ, vì đó có thể là manh mối để các bác sĩ cho bạn kiểm tra những thứ mà nếu không thì họ sẽ không kiểm tra.
Bs. Osborne cũng đề nghị chăm sóc phòng ngừa rất cơ bản nhưng rất quan trọng: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày và ăn uống lành mạnh với nhiều thực phẩm từ thực vật và ít thịt đỏ. (Nghiên cứu năm 2017 cho thấy mối liên quan giữa thịt đỏ và tử vong liên quan đến bệnh tim mạch , ung thư, bệnh hô hấp, đột quỵ, tiểu đường, nhiễm trùng, bệnh thận và bệnh gan).
Với cholesterol và huyết áp, hãy bắt đầu chú ý từ độ tuổi hai mươi. Kiểm tra cholesterol mỗi 5 năm một lần và đề nghị bác sĩ giải thích ý nghĩa của những kết quả nhận được và bạn cần phải thay đổi chế độ ăn uống và lối sống như thế nào nếu chúng không đạt yêu cầu. Với huyết áp, hãy bết về chỉ số này khi đi khám bác sĩ. Huyết áp cao được Hội Tim mạch Mỹ định nghĩa là 130/80, và tỷ lệ mắc cao huyết áp đang gia tăng đến mức dự kiến là sẽ tăng gấp ba lần ở nam giới dưới 35 tuổi và tăng gấp đôi ở phụ nữ cùng độ tuổi này.
Còn gì nữa? Mọi loại thuốc lá, bao gồm thuốc lá điện tử, đều có liên quan đến xơ cứng động mạch, huyết áp cao và tăng nhịp tim.
Nếu bạn đã làm tất cả những gì có thể để ngăn ngừa cơn đau tim, mà bạn vẫn bị, có thì có một hy vọng – đó là khi họ lắng nghe và làm theo lời khuyên của bác sĩ.
