Các nhà nghiên cứu khó có thể đưa ra câu trả lời nhất định cho việc thức ăn nào đẩy nhanh hay làm chậm quá trình lão hóa bởi vì vấn đề dinh dưỡng và lão hóa đều rất phức tạp.
Nhiều người đặt câu hỏi về chế độ dinh dưỡng như thế nào sẽ làm chậm quá trình lão hóa. Các nhà khoa học cho biết thực chất, không dễ gì để đưa ra câu trả lời. Ảnh: Coconutoil.
Theo nghiên cứu của Trung tâm Lão hóa Butler Columbia tại trường Y tế Công cộng Mailman thuộc Đại học Columbia, câu trả lời cho việc thức ăn ảnh hưởng như thế nào đến quá trình lão hóa thực ra lại rất phức tạp.
Phần lớn phân tích tập trung vào tác dụng của từng chất dinh dưỡng riêng rẽ. Nhưng cách tiếp cận truyền thống và một chiều này không giúp chúng ta có cái nhìn tổng thể về tác động của chế độ ăn uống lên sức khỏe và quá trình lão hóa.
Hầu hết nghiên cứu chỉ phân tích tác dụng của một chất dinh dưỡng tách biệt lên quá trình lão hóa. Điều này không cung cấp bức tranh toàn cảnh vì chế độ ăn của chúng ta bao gồm nhiều chất khác nhau. Ảnh: Healio.
Chế độ ăn uống lành mạnh cần dựa trên sự cân bằng của các nhóm chất dinh dưỡng thay vì chỉ ưu tiên một số chất dinh dưỡng nhất định tại một thời điểm.
Cho tới gần đây, hiểu biết của chúng ta về việc chế độ ăn uống thay đổi một cách tự nhiên ở người ảnh hưởng đến quá trình lão hóa ra sao vẫn còn hạn chế. Những phát hiện mới nhất đã được công bố trên chuyên san BMC Biology.
Mục đích của nghiên cứu
Tiến sĩ Alan Cohen, phó giáo sư Khoa học sức khỏe môi trường tại trường Columbia Mailman, cho biết: “Chúng tôi gặp khó khăn khi tiếp cận vấn đề này bởi thực tế, cả chế độ dinh dưỡng và sinh lý học của quá trình lão hóa đều rất phức tạp và đa chiều”.
Do đó, nghiên cứu này củng cố thêm tầm quan trọng của việc có cái nhìn khái quát hơn về chế độ dinh dưỡng để trả lời cho câu hỏi muôn thuở về cách sống lâu và khỏe mạnh.
Tiến sĩ Cohen cũng lưu ý nghiên cứu này có điểm chung với những phát hiện trước đó là đều cho thấy người lớn tuổi có nhu cầu tiêu thụ protein cao hơn. Họ cần nạp protein để chống lại chứng teo cơ ở người cao tuổi và tình trạng suy giảm hoạt động thể chất do lão hóa.
Sự phức tạp của chế độ dinh dưỡng và quá trình lão hóa gây nhiều khó khăn cho các nhà nghiên cứu. Ảnh: Foodbusinessnews.
Quá trình nghiên cứu
Các nhà nghiên cứu xác định các khuôn mẫu chính của một số chất dinh dưỡng cụ thể liên quan đến quá trình lão hóa sinh học. Họ sử dụng những công cụ mô phỏng đa chiều để tìm hiểu tác động của chất dinh dưỡng đối với rối loạn điều hòa sinh lý ở người lớn tuổi.
Tiến sĩ Cohen, người hợp tác với Trung tâm Lão hóa Butler Columbia, nhận xét: “Phương pháp của chúng tôi sẽ đưa ra lộ trình cho các nghiên cứu trong tương lai nhằm khám phá toàn bộ sự phức tạp của mối quan hệ giữa lão hóa và chế độ dinh dưỡng”.
Các nhà nghiên cứu phân tích dữ liệu của 1560 đàn ông và phụ nữ 67-84 tuổi. Những người tham gia nghiên cứu được chọn ngẫu nhiên trong khoảng thời gian 11/2003-6/2005 từ các khu vực Montreal, Laval hoặc Sherbrooke ở Quebec, Canada.
Những người này được kiểm tra thường niên trong 3 năm và tiếp tục được theo dõi hơn 4 năm để các nhà nghiên cứu đánh giá mức độ liên quan giữa lượng chất dinh dưỡng với quá trình lão hóa trên quy mô lớn.
Cách đánh giá mối tương quan giữa chế độ dinh dưỡng và lão hóa
Lão hóa và mất cân bằng nội môi liên quan đến tuổi tác (rối loạn điều hòa sinh lý) được định lượng thông qua việc tích hợp các dấu ấn sinh học trong máu.
Sau khi thu thập dữ liệu từ 1560 người cao tuổi ở Canada, nhóm nghiên cứu tạo ra nhiều mô hình để sự tác động của chế độ dinh dưỡng và sự lão hóa. Ảnh: Forksoverknives.
Ảnh hưởng của chế độ ăn uống được đánh giá dựa trên việc áp dụng khung hình học dinh dưỡng vào các chất dinh dưỡng đa lượng và 19 chất dinh dưỡng vi lượng.
Các nhà nghiên cứu thiết lập 8 mô hình khám phá các yếu tố dự báo dinh dưỡng khác nhau và điều chỉnh chúng theo thu nhập, trình độ học vấn, tuổi tác, hoạt động thể chất, số lượng bệnh, giới tính và tình trạng hút thuốc hiện tại.
Họ đã quan sát được 4 khuôn mẫu lớn sau đây:
- Mức độ hấp thụ chất dinh dưỡng tối ưu phụ thuộc vào chỉ số lão hóa. Lượng protein tăng cao giúp cải thiện/làm giảm một số thông số lão hóa, trong khi mức carbohydrate tăng cao giúp cải thiện/giảm các thông số khác.
- Trong một số trường hợp, chế độ dinh dưỡng ở mức trung bình lại đem tới hiệu quả tốt. Điều này là minh chứng chống lại quan điểm rằng ăn nhiều chất này hay ít chất kia sẽ tác động đến cơ thể tốt hơn.
- Một số người thích ứng tốt với nhiều mô hình chất dinh dưỡng khác nhau. Khi thay đổi chế độ dinh dưỡng, các chỉ số cơ thể không biến đổi quá nhiều so với định mức.
- Mức độ tối ưu của chất dinh dưỡng thường phụ thuộc vào mức độ của một chất dinh dưỡng khác (ví dụ vitamin E và vitamin C). Các phương pháp phân tích đơn giản không thể nghiên cứu các mối liên hệ phức tạp này.
Kết luận của nghiên cứu
Nhóm nghiên cứu cũng phát triển một công cụ tương tác thú vị. Nó cho phép người dùng khám phá cách các nhóm vi chất dinh dưỡng khác nhau ảnh hưởng đến các khía cạnh khác nhau của quá trình lão hóa.
Kết quả của nghiên cứu này cũng trùng với các phát hiện trước đó trên chuột. Các nghiên cứu đều cho thấy chế độ ăn giàu protein có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa, nhưng protein lại có rất có lợi cho người cao tuổi.
Tiến sĩ Cohen nói: “Những kết luận trên không phải là kết quả thực nghiệm. Chúng tôi sẽ cần xác thực thông tin dưới nhiều trường hợp khác. Những phát hiện cụ thể, như tính nổi bật của sự kết hợp giữa vitamin E và vitamin C, có thể sẽ không xuất hiện trong các nghiên cứu khác”.
Tuy nhiên, ông Cohen cho biết nhóm nghiên cứu sẽ luôn giữ vững quan điểm về việc không có câu trả lời đơn giản, cụ thể nào cho chế độ dinh dưỡng tối ưu. Kết luận này được đúc kết từ nhiều phương pháp tiếp cận và xuất hiện trong hầu hết phân tích của nhóm. Nó cũng phù hợp với các nguyên tắc tiến hóa cũng như nhiều nghiên cứu trước đây.
Theo Phương Hà (zing) – Ảnh: T.H
