Vào mùa hè, đặc biệt những ngày thời tiết nắng nóng, nhiều người cho rằng ăn kem, uống nước ngọt có ga là để giải khát. Phóng viên đã trao đổi với PGS.TS Nguyễn Xuân Ninh – Phó viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam về điều này.
– Hiện nay, nhiều đồ uống có ga được quảng cáo là đồ uống năng lượng, bổ sung rất tốt cho cơ thể khi trời nắng nóng. Điều này có thật không, thưa bác sĩ?
– Trên thực tế, đồ uống có ga là một dạng thực phẩm có năng lượng rỗng, với thành phần chủ yếu là nước bão hòa CO2, chất làm ngọt, và thường có thêm hương liệu. Nó không cung cấp cho cơ thể bất kỳ dưỡng chất nào ngoài đường để tạo năng lượng.
– Thực tế, chúng ta vẫn có cảm giác đã khát sau khi uống nước ngọt có ga. Nguyên nhân từ đâu?
– Cảm giác giải khát sau khi uống nước ngọt có ga là do trong loại nước này có chứa CO2 và nước, hai chất này có thể phản ứng với nhau tạo ra một loại axit yếu là axit carbonic. Axit này đã được chứng minh là có thể kích thích các thụ thể cảm nhận vị giác ở trong miệng, cộng với việc nước giải khát thường được để lạnh, sẽ đem lại cảm giác sảng khoái, giải khát.
– Tuy nhiên, chỉ vài phút sau khi uống nước ngọt hoặc ăn kem lạnh, chúng ta vẫn cảm thấy khát, thậm chí khát hơn lúc chưa uống. Vì sao lại có hiện tượng này?
– Nước ngọt có ga hay kem chỉ có thể giải khát tạm thời. Chỉ khoảng một vài phút sau, bạn sẽ càng cảm thấy khát nước hơn.
Đây là một phản ứng bình thường của cơ thể. Bản chất của nước ngọt hay kem chính là đồ uống có chứa đường. Lượng đường trong hai loại thực phẩm này sẽ nhanh chóng được hấp thụ vào máu, làm nồng độ đường trong máu tăng lên, máu trở nên đậm đặc hơn. Vì vậy, đại não sẽ phát ra tín hiệu kích hoạt cảm giác khát thông báo rằng bạn cần phải uống nước để đưa máu về trạng thái bình thường. Quá trình này diễn ra khá nhanh. Vì đường glucose được ruột hấp thụ và vào máu nhanh nên bạn sẽ cảm thấy khát chỉ trong 5-10 phút sau khi ăn kem, uống nước ngọt có ga.
– Vậy theo chuyên gia, có nên uống nước ngọt, và ăn kem hay không?
– Không nên ăn, uống quá nhiều kem, nước ngọt có ga cũng như các loại đồ ăn, đồ uống chứa nhiều đường nói chung. Nếu trót đã có thói quen uống nước ngọt có ga, nên giảm uống một cách từ từ, không nên cắt giảm hoàn toàn ngay trong một sớm một chiều.
Đầu tiên, bạn nên giảm số lượng nước ngọt uống trong ngày (ví dụ từ 2-3 lon/ngày xuống còn 1 lon/ngày), duy trì việc này trong 2 tuần. Sau đó, bạn sẽ giảm tiếp xuống còn 3 lon/tuần, và giảm dần tiến tới việc không uống nước ngọt có ga nữa. Ngoài ra, những người mới bắt đầu kiêng uống nước ngọt có ga, có thể sử dụng soda ăn kiêng thay thế trong những ngày đầu. Soda ăn kiêng mặc dù cũng không có nhiều lợi ích cho sức khỏe nhưng sẽ tốt hơn nước ngọt có ga thông thường.
– Trẻ ăn uống nước ngọt có ga nhiều sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe?
– Trẻ nhỏ uống quá nhiều nước ngọt có ga có thể sẽ dẫn đến thừa năng lượng, béo phì. Ngoài ra, trẻ uống nhiều nước ngọt có ga cũng thường có xu hướng ít uống các loại đồ uống có lợi cho sức khỏe (sữa, nước trái cây), nên sẽ có xu hướng bị thiếu vitamin và các chất khoáng có trong những loại đồ uống có lợi này.
Nước ngọt có ga có chứa một lượng cafein nhất định. Trẻ nhỏ tiêu thụ quá nhiều nước ngọt có ga chứa caffein thì có thể gây ra trạng thái kích thích hệ thần kinh trung ương. Cơ thể có quá nhiều cafein có thể gây ra các tình trạng sau (ở cả người lớn và trẻ nhỏ): bồn chồn lo lắng, đau bụng, đau đầu, khó ngủ, khó tập trung, tăng nhịp tim, huyết áp, mất nước.
Loại đồ uống này cũng có chứa rất nhiều phốt-pho. Cả phốt-pho và canxi đều là những khoáng chất rất cần thiết cho xương và răng chắc khỏe, tạo năng lượng và tăng cường sức mạnh cho cơ bắp. Tuy nhiên, nếu sử dụng quá nhiều nước ngọt có ga chứa phốt-pho có thể dẫn đến tình trạng thừa phospho, ảnh hưởng đến khả năng sử dụng các khoáng chất khác của cơ thể như sắt, canxi, magie và kẽm. Phốt-pho còn có thể kết hợp với canxi gây tích lũy các khoáng chất trong các bó cơ. Ngoài ra, chúng có thể gây ngộ độc, dẫn đến tiêu chảy, xơ cứng các cơ quan và mô mềm, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính về xương, thận và tim mạch.
