Phật giáo với nguyên lý luận hồi nghiệp báo tin rằng, con người làm việc thiện sẽ kết thiện duyên, hành việc thiện ắt tích phúc đức, là nghiệp lành ở đời. Trong đó, việc thiện trong việc thiện tích đức, nghiệp lành trong nghiệp lành là phóng sinh. Không phải là kiểu phóng sinh hình thức, tràn lan mà là phóng sinh thực sự, tôn trọng sinh mạng, trao quyền được sống và tự do cho một sinh mạng nào đó.
Tuy nhiên, nếu không có điều kiện phóng sinh thì vẫn có rất nhiều phương pháp hành thiện tích đức khác. Công đức thì không thể đánh giá, lợi ích thiên thu muôn đời, càng đại từ đại bi thì càng tỏa sáng, dẫu là hình thức nào.
1. Ăn chay là phương pháp trợ giúp chúng sinh, chính mình không ăn thịt là góp phần tránh sát sinh. Một người ăn chay là bớt một sinh mạng bị tàn sát, nhiều người ăn chay là nhiều sinh mạng được cứu sống, công đức vô lượng, nagng với phóng sinh. Vì thế, ăn chay là cách thức phóng sinh tốt nhất. Một đời ăn chay, phóng sinh vô số, và quan trọng hơn là mình ăn chay có thể thuyết phục những người xung quanh cùng ăn chay hoặc bớt ăn thịt, gián tiếp cứu rỗi sinh mạng.
2. Tụng niệm giải thoát cho những sinh mệnh bị sát sinh. Nếu đi chợ hoặc siêu thị gặp những sinh mệnh đã bị giết, không có điều kiện để phóng sinh nữa thì hãy phát tâm từ bi, tụng kinh niệm Phật mời Bồ Tát tới gia trì cho chúng sớm thoát khỏi bể khổ, giảm thiểu đau đớn. Ngoài ra, có thể khuyên nhủ những người làm nghề giết mổ động vật thay đổi nghề nghiệp, đoạn ác tu thiện.
3. Hộ sinh bất cứ lúc nào cũng là hình thức kết thiện duyên tốt không kém phóng sinh. Nếu phóng sinh là trả tự do, bảo vệ sinh mệnh thì hộ sinh giúp kéo dài sự sống của con vật. Những chú chó, chú mèo hay bất cứ con vật nào nhỏ bé, ốm yếu, lang thang không nơi nương tựa đều rất cần sự che chở, thức ăn nước uống và tình yêu thương. Chỉ cần gặp bất cứ nơi đâu, tiện là làm, cung cấp cho chúng những nhu cầu tối thiểu của cuộc sống, không tốn nhiều tiền, càng không phí nhiều tinh lực mà đạo hạnh vô biên.
4. Không mặc áo lông thú, không dùng túi xách da thú, đối với vật nuôi thì tận lực nuôi dưỡng, không đối xử tàn nhẫn, không ngược đãi động vật dù là của mình hay không phải của mình, từ chối xem các loại xiếc thú. Ngà voi, sừng tê, mật gấu, da trâu, lông chim,… những thứ chỉ mang tính chất trang trí phù du, công dụng không rõ ràng như vậy hãy từ chối nhiệt liệt để bảo vệ sinh mạng động vật.
5. Nếu tự mình không thể tham gia phóng sinh hay hộ sinh thì có thể làm việc thiện tích đức bằng cách ủng hộ hoạt động của một tổ chức phóng sinh, hộ sinh nào đó, cung cấp trang thiết bị hoặc cung cấp tài chính để họ phát triển làm việc thiện.
Từ đó có thể thấy, bất cứ chuyện gì mà chúng ta làm dù nhỏ hay lớn đều rất có ý nghĩa. Nhà Phật vẫn nhấn mạnh rằng, làm việc nhỏ mà có ích có tâm và giúp cho đời thì thiện nghiệp chắc chắn không nhỏ. Mỗi chúng ta chỉ cần làm những điều nho nhỏ như vậy trong cuộc sống, chú ý từng sinh vật nhỏ nhoi là đã đủ để nhiều chuyện nhỏ kết thành việc lớn, từ một người tốt kết thành một cộng đồng tốt, một xã hội tốt, một thế giới tốt.
