Nếu hiếu thảo được xem như đứng đầu trăm hạnh thì bất hiếu chính là tội ác đứng đầu mọi điều ác. Đức Phật từng ví cha mẹ như hai vị Phật trong nhà là Phật Thích Ca và Phật Di Lặc, vì thế bất hiếu với cha mẹ là không bao giờ dung thứ được.
Đức Phật dạy, người con biết hiếu thảo chẳng những đáp đền được công ơn cha mẹ mà còn tạo được nhiều phước báo cho mình nhờ những việc làm hiếu thảo đối với cha mẹ. Đức Phật khen ngợi người con hiếu thảo như sau: Người nào biết hiếu thảo với cha mẹ, người đó xứng đáng được cúng dường, được tôn kính ngang bằng với trời Phạm Thiên, được xem như các bậc Đạo sư ở đời.
Chữ hiếu là nền tảng của đạo đức. Gia đình là nền tảng của xã hội. Trong gia đình chữ hiếu là nền tảng để xây dựng hạnh phúc, đem đến sự an vui, an lạc cho tất cả mọi người.
Đức Phật đã đưa ra tiêu chuẩn đối với một người con được gọi là hiếu đạo thì phải hội đủ cả hai mặt sự và lý. Sự là hình thức báo đáp bên ngoài, là lo lắng, chăm nom phụng dưỡng cha mẹ khỏi mọi điều thiếu thốn về vật chất; luôn tôn trọng kính lễ cha mẹ và không được làm cho cha mẹ phiền lòng. Lý là chăm lo đời sống tâm linh cho cha mẹ. Hướng cha mẹ phát khởi thiện tâm, gieo tạo phước lành, tu theo chánh đạo.
Bất hiếu là tội nặng của con người. Có nhiều cách hiểu khác nhau về bất hiếu, nhưng tựu chung lại là những biểu hiện như sau:
– Hỗn hào với cha mẹ: Đây là tội bất hiếu mà nhiều người mắc phải nhất, chửi mắng hay xúc phạm cha mẹ là một biểu hiện không thể dung thứ được.
Phá tài sản bố mẹ làm ra: Cả đời bậc thân sinh làm lụng vất vả, dành dụm tiền nuôi con cháu. Đó là tài sản được đánh đổi bằng mồ hôi nước mắt, và cả máu… Nếu đứa con nào không biết quý trọng gia sản bố mẹ, phá gia chi tử thì chắc chắn không thoát khỏi tội bất hiếu.
– Làm tổn hại đến danh tiếng cha mẹ: Mỗi gia đình đều có nề nếp, quy tắc riêng, con cái mà làm tổn hại đến danh tiếng cha mẹ thì ắt không phải người có hiếu. Sống trên đời, danh dự là quan trọng mà con nỡ chà đạp lên… thì bố mẹ làm sao còn mặt mũi ngẩng đầu với thiên hạ.
– Ruồng bỏ cha mẹ, không chăm lo phụng dưỡng: Đây là biểu hiện đại nghịch bất kính, là điều ác tột cùng của điều ác, là bất hiếu không có gì đền tội được. Cha mẹ già yếu mà con cái đùn đẩy cho nhau, mà đứa này đứa kia cứ lẩn trốn trách nhiệm phụng dưỡng thì thử hỏi còn gì đau lòng hơn. Nếu bạn phạm phải tội này, có tu 10 kiếp cũng khó mà thoát nghiệp ác.