Thiếu vitamin A, bạn dễ khô mắt, quáng gà, thiếu máu; thiếu vitamin B bạn có thể loét miệng, tóc móng yếu, trong khi thiếu vitamin D dễ bị rụng tóc, thay đổi tâm trạng, chuột rút…
Thiếu Vitamin A
Theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH), vitamin A rất quan trọng đối với thị lực bình thường, hệ thống miễn dịch, sinh sản, tăng trưởng và phát triển. Vitamin A cũng giúp tim, phổi và các cơ quan khác của bạn hoạt động bình thường. Các biểu hiện thiếu vitamin A bao gồm:
Khô mắt
Sự thiếu hụt vitamin A thường biểu hiện ở mắt, do beta carotene – tiền chất của vitamin A – thường được khuyên dùng để có sức khỏe mắt tối ưu. Bác sĩ y khoa Yeral Patel lưu ý: “Vitamin A rất quan trọng đối với sức khỏe của mắt, sự thiếu hụt vitamin A thường thấy ở những người bị khô mắt”.
Một bài báo năm 2013 đăng trên Tạp chí Sức khỏe Mắt Cộng đồng cũng lưu ý tương tự rằng thiếu vitamin A nghiêm trọng thường gây ra tình trạng khô kết mạc, hay còn gọi là bệnh khô mắt.
Quáng gà
Vadim Fedotov, giám đốc điều hành và người sáng lập công ty thực phẩm bổ sung Bioniq cho biết: “Khó nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu hay quáng gà có thể là dấu hiệu của sự thiếu hụt vitamin A”.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thiếu vitamin A là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở thanh thiếu niên, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Họ ước tính có tới 500.000 trẻ em thiếu vitamin A bị mất thị lực hàng năm.
Ngoài ra, không chỉ có giới trẻ gặp nguy hiểm. Tổ chức này cũng lưu ý rằng phụ nữ mang thai, đặc biệt là những người không được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe, đều dễ bị thiếu hụt chất này trong tam cá nguyệt thứ ba.
Thiếu máu
Nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh thiếu máu, hoặc thiếu hồng cầu, và bạn không chắc nguyên nhân gốc rễ là gì, hãy nên cân nhắc kiểm tra mức vitamin A của mình. Văn phòng Thực phẩm bổ sung của Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) lưu ý rằng “những người bị thiếu vitamin A có xu hướng có tình trạng chất sắt thấp, có thể dẫn đến thiếu máu”.
Nếu bạn phát hiện ra rằng sự thiếu hụt là nguyên nhân gây ra bệnh thiếu máu, một phân tích tổng hợp năm 2013 được công bố trên tạp chí Chất dinh dưỡng đã kết luận rằng bổ sung vitamin A có thể vừa ngăn ngừa thiếu máu do thiếu sắt vừa đảo ngược tình trạng này.
Thiếu Vitamin B
Vitamin B có lẽ là loại vitamin rộng nhất. Theo trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan, có 8 loại vitamin B khác nhau, giúp nhiều loại enzyme thực hiện công việc của chúng, từ giải phóng năng lượng từ carbohydrate và chất béo đến phân hủy axit amin và vận chuyển oxy, các chất dinh dưỡng chứa năng lượng đi khắp cơ thể. Dưới đây là một số dấu hiệu đáng ngạc nhiên mà bạn có thể đang thiếu một trong số những vitamin B này:
Loét miệng
Theo chuyên gia dinh dưỡng Lisa Richards, tác giả cuốn The Candida Diet, một dấu hiệu thú vị của tình trạng thiếu B12 là loét miệng. Mối liên hệ giữa vitamin B với loét miệng đã được chứng minh vào năm 2009 khi các bác sĩ tại Đại học Ben-Gurion của Negev cho các đối tượng dùng một liều vitamin B12 hàng đêm và phát hiện ra rằng nó ngăn ngừa vết loét miệng.
Tương tự, bạn có thể nhận thấy lưỡi bị đau hoặc đỏ nếu không có đủ B12. Yelena Wheeler, chuyên gia dinh dưỡng tại Liên minh Quốc gia về Chăm sóc Sức khỏe (NCHC), lưu ý rằng những người theo chế độ ăn thuần chay có thể dễ bị thiếu hụt vitamin B12 hơn, vì chất dinh dưỡng này thường được tìm thấy trong các nguồn động vật như gan, thịt bò, cá ngừ và nghêu.
Chóng mặt
Theo Richards, nhiều bệnh nhân thiếu B12 cũng bị chóng mặt. Cũng như vitamin A, thiếu vitamin B có thể dẫn đến thiếu máu, làm giảm số lượng tế bào hồng cầu khỏe mạnh trong cơ thể và làm gián đoạn dòng oxy đến não.
Tóc và móng yếu
Một cách khác mà bệnh thiếu máu do thiếu vitamin B12 có thể biểu hiện trong cơ thể là móng tay giòn do thiếu oxy. Tương tự như vậy, việc thiếu B12 có thể khiến tóc bạn trở nên yếu hoặc rụng, điều này đặc biệt phổ biến đối với phụ nữ đang trải qua thời kỳ mãn kinh.
Don Grant, chuyên gia dinh dưỡng, từng giải thích với Best Life: “Bổ sung vitamin B12 giúp sản xuất các tế bào hồng cầu giàu oxy, vận chuyển oxy đến nang tóc của bạn. Đó là một quá trình sinh học nhằm thúc đẩy sự phát triển của tóc bằng cách sản xuất ra các tế bào tóc mới”.
Viêm da
Bạn không chỉ cần bổ sung vitamin B12. Việc thiếu B6, còn được gọi là riboflavin, cũng có thể biểu hiện theo những cách đáng ngạc nhiên.
Wheeler giải thích: “Viêm da cũng như biểu hiện phát ban đỏ và cảm giác như kim châm ở tứ chi có thể là dấu hiệu của sự thiếu hụt vitamin B6. Vitamin B6 được tìm thấy trong đậu, cá hồi, hạt hướng dương và ớt chuông”. Nếu bạn đang ăn kiêng khắc nghiệt hoặc có vấn đề về tiêu hóa như bệnh celiac (rối loạn tiêu hóa) thì hãy chú ý hơn đến triệu chứng khó phát hiện này.
Thiếu Vitamin C
Theo Mayo Clinic, vitamin C là một chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tế bào chống lại tác động của các gốc tự do – những phân tử được tạo ra khi cơ thể bạn phân hủy thức ăn hoặc tiếp xúc với khói thuốc lá và bức xạ từ mặt trời, tia X hoặc các nguồn khác. Vitamin C cũng cần thiết cho cơ thể bạn hình thành “mạch máu, sụn, cơ và collagen trong xương”, cũng như sự hấp thụ và lưu trữ sắt.
Tuy nhiên, cơ thể bạn không sản xuất vitamin C một cách tự nhiên, vì vậy việc bổ sung chất dinh dưỡng này từ chế độ ăn uống là điều cần thiết. Tất nhiên, nó được tìm thấy trong các loại trái cây họ cam quýt, nhưng cũng có trong các loại quả mọng, cà chua, bông cải xanh và rau bina. Các biểu hiện cơ thể thiếu hụt vitamin C bao gồm:
Nhiều nếp nhăn
Chuyên gia dinh dưỡng được chứng nhận Ann Ramark giải thích: “Quá ít vitamin C sẽ làm tăng các dấu hiệu lão hóa như nếp nhăn”. Theo cô, nguyên nhân là do vitamin C điều chỉnh việc sản xuất collagen, loại protein chịu trách nhiệm cho độ đàn hồi và sự trẻ trung của làn da.
Vậy bạn có thể làm gì nếu mức vitamin C của bạn thấp? Ramark nói “chỉ bằng cách tăng cường ăn trái cây và rau quả, bạn có thể thấy tác dụng rõ rệt trên làn da của mình”.
Vỡ mạch máu dưới da
Sự thiếu hụt vitamin C không chỉ ảnh hưởng đến làn da của bạn bằng cách làm cho các nếp nhăn trở nên rõ ràng hơn. Theo bác sĩ Greg Burrell, đồng sáng lập của Carbon Health, vấn đề này cũng có thể dẫn đến “vỡ mạch máu dưới da”.
Nếu bạn cho rằng mình bị thiếu vitamin C gây ra các vấn đề về da thì vẫn còn hy vọng. Burrell nói: “Khi được điều trị, các triệu chứng sẽ thuyên giảm khá nhanh. Các triệu chứng nghiêm trọng có thể khỏi trong vòng một hoặc hai ngày, các triệu chứng khác trong vòng vài tuần”.
Sưng nướu
Theo nha sĩ Daniel Balaze của Nha khoa Balaze & Gregg, tình trạng thiếu vitamin C thường biểu hiện ở miệng “ở dạng nướu đỏ, sưng và kích ứng”.
Kim Shapira, một chuyên gia và nhà trị liệu dinh dưỡng nổi tiếng, cho biết thêm rằng bạn thậm chí có thể thấy nướu của mình đang chảy máu.
Nếu nướu trở nên đặc biệt nhạy cảm và bạn không chắc tại sao, hãy nói chuyện với người chăm sóc sức khỏe mình về khả năng thiếu vitamin C.
Vết cắt lâu lành
Vì lý do tương tự khiến nướu răng có thể bị chảy máu, bạn cũng có thể thấy rằng mọi vết cắt trên da sẽ mất nhiều thời gian hơn để lành nếu bị thiếu vitamin C.
Hussain Ahmad, chuyên gia tư vấn tại Click2Pharmacy, giải thích: “Vitamin C thúc đẩy cơ chế chữa lành tự nhiên của cơ thể đối với các vết cắt, vết bầm tím và nhiễm trùng, đó là lý do tại sao chúng tôi thường khuyên bạn nên tăng hàm lượng vitamin C nếu bạn không khỏe”.
Thiếu Vitamin D
CDC giải thích: “Vitamin D giúp xương chắc khỏe bằng cách giúp cơ thể hấp thụ canxi, từ đó bảo vệ người lớn tuổi khỏi bệnh loãng xương. Nó cũng cần thiết cho chức năng cơ và thần kinh, đồng thời hỗ trợ hệ thống miễn dịch chống lại vi khuẩn và virus”.
Nhiều người biết rằng một số vitamin D đến từ việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, nhưng như NIH chia sẻ, nó cũng có thể được tìm thấy trong sữa tăng cường và ngũ cốc ăn sáng, cũng như các loại cá béo như cá hồi cá ngừ và dầu gan cá.
Cơ bắp bị chuột rút
Ngoài việc giúp xương chắc khỏe, vitamin D còn ảnh hưởng đến cơ bắp. Việc thiếu chất dinh dưỡng này có thể dẫn đến giảm khối lượng cơ bắp, từ đó gây chuột rút. Denise Pate, giám đốc của Văn phòng Y tế Manhattan, giải thích với Best Life: “Điều này là do vitamin D điều chỉnh cân bằng nội môi canxi, cần thiết cho sự co và thư giãn cơ thích hợp”.
Gặp các vấn đề về giấc ngủ
Burrell cho biết: “Sự thiếu hụt vitamin D có liên quan đến nhiều thay đổi trong giấc ngủ như ngủ ít giờ hơn và ngủ không ngon giấc và phục hồi. Nó cũng có liên quan đến tình trạng viêm mũi và amidan gia tăng, có thể dẫn đến chứng ngưng thở khi ngủ và rối loạn giấc ngủ”.
Một phân tích tổng hợp năm 2018 của 9 nghiên cứu được công bố trên tạp chí Chất dinh dưỡng đã kết luận rằng những người bị thiếu vitamin D có nguy cơ rối loạn giấc ngủ tăng 50%.
Rụng tóc
Richards cho biết: “Một dấu hiệu đáng ngạc nhiên của tình trạng thiếu vitamin D là rụng tóc”. Một nghiên cứu năm 2019 được công bố trên Da liễu và Trị liệu giải thích chất dinh dưỡng này có liên quan đến quá trình tổng hợp keratin, loại protein tạo nên tóc.
Thay đổi tâm trạng
Ngoài sức khỏe thể chất, vitamin D còn đóng vai trò đối với sức khỏe tâm thần.
Chuyên gia dinh dưỡng Robert Thomas, đồng sáng lập trang web sức khỏe nam giới Sextopedia, lưu ý: “Điều bạn có thể nhận thấy là sự thay đổi trong tâm trạng chung của mình – cảm thấy chán nản và mệt mỏi, hoặc thậm chí có dấu hiệu trầm cảm”.
Mối liên hệ giữa tâm trạng và mức vitamin D của bạn tồn tại nhờ serotonin, được gọi là hormone hạnh phúc. Như một nghiên cứu năm 2015 được công bố trên Tạp chí FASEB lưu ý, vitamin D giúp duy trì mức serotonin đầy đủ trong não.
Vết thương chậm lành
Tương tự như tình trạng thiếu vitamin C, nếu bạn nhận thấy cơ thể phải mất nhiều thời gian để chữa lành vết thương và các vết thương ngoài da khác, đó có thể là một biểu hiện đáng ngạc nhiên khác của tình trạng thiếu vitamin D.
Thomas nói: “Vitamin D tham gia vào nhiều quá trình của cơ thể và khi cơ thể bạn bị thương, cần lượng vitamin này cao hơn để phục hồi thích hợp. Vitamin D ảnh hưởng và điều chỉnh sự phát triển của tế bào, do đó, lượng vitamin đủ là rất quan trọng để hình thành làn da mới”.
Thiếu Vitamin E
Theo Mayo Clinic, “Vitamin E là một chất dinh dưỡng quan trọng đối với thị lực, khả năng sinh sản và sức khỏe của máu, não và da của bạn. Vitamin E cũng có đặc tính chống oxy hóa”.
Mayo Clinic lưu ý rằng thực phẩm giàu vitamin E nhất là dầu hạt cải, dầu ô liu, bơ thực vật, hạnh nhân và đậu phộng. Một số loại thịt, sữa và rau lá xanh cũng chứa chất dinh dưỡng này. Nếu cơ thể thiếu hụt vitamin E sẽ có những biểu hiện như:
Khó giữ thăng bằng
Kristine Arthur, bác sĩ nội khoa tại MemorialCare Medical Group ở California, cho biết mặc dù tình trạng thiếu hụt vitamin E không phổ biến nhưng đôi khi chúng vẫn xảy ra ở những người mắc bệnh xơ nang hoặc bệnh celiac. Và nếu bạn lo lắng mình có thể mắc bệnh này, cô nói một triệu chứng phổ biến cần chú ý là “vấn đề về thăng bằng”.
Theo đó, nếu bạn bị ngã thường xuyên hơn và biết mình có nguy cơ bị thiếu vitamin E, có lẽ đã đến lúc nên kiểm tra mức vitamin E trong cơ thể.
Đau dây thần kinh
Phòng khám Cleveland mô tả đau dây thần kinh là cảm giác “giống như đau rát, bị dao đâm hoặc bị bắn” có thể do thiếu vitamin E.
Một nghiên cứu điển hình quan trọng năm 1999 được công bố trên tạp chí Archives of Physical Medicine and Rehabilitation mô tả một bệnh nhân thiếu vitamin E, sau chín tháng được điều trị bằng vitamin E, đã có thể vượt qua cơn đau dây thần kinh và suy giảm chức năng vận động.
Đau cơ
Vitamin E đóng một vai trò rất lớn trong việc duy trì cơ bắp của bạn. Một nghiên cứu năm 2013 được công bố trên Tạp chí Y tế Dự phòng Quốc tế cho thấy những đối tượng dùng 400 IU vitamin E mỗi ngày sẽ giảm tổn thương cơ bắp. Tất nhiên, cảm giác đau nhức sau khi tập luyện không phải là điều đáng lo ngại, nhưng nếu cơ bắp của bạn yếu và đau nhức trong khi bạn tương đối ít hoạt động thì hãy lưu ý.
Thiếu Vitamin K
Wheeler chia sẻ vitamin K là một loại vitamin tan trong chất béo có nguồn gốc từ các nguồn như rau lá xanh, đậu nành và dầu hạt cải. NIH lưu ý rằng chức năng chính của chất dinh dưỡng này là giúp đông máu và xương của bạn khỏe mạnh. Biểu hiện cơ thể thiếu vitamin K bao gồm:
Gặp vấn đề về đông máu
Wheeler cho biết vitamin K “cần thiết để tạo ra một loại protein hỗ trợ kiểm soát chảy máu”. Nếu không có nó, máu của bạn sẽ mất nhiều thời gian hơn để đông lại.
Những người có vấn đề về hấp thu như xơ nang, bệnh celiac, viêm loét đại tràng và hội chứng ruột ngắn nên đặc biệt chú ý đến tình trạng đông máu, vì họ có nguy cơ thiếu vitamin K cao hơn.
Thường xuyên bị bầm tím
Arthur nói rằng “dễ bị bầm tím” là một trong những dấu hiệu đáng ngạc nhiên của tình trạng thiếu vitamin K, do máu không đông lại nhanh chóng.
Theo Hướng Dương (ngoisao.vnexpress) – Ảnh: T.H
