Dù không quan hệ tình dục, mọi người vẫn có thể lây nhiễm virus HPV gây bệnh vùng sinh dục và ung thư khi dùng chung đồ lót, khăn tắm.
Suốt ba tháng qua, Hiền (25 tuổi, TP HCM) bị rối loạn kinh nguyệt, dịch âm đạo bất thường. Khi khám phụ khoa, bác sĩ chẩn đoán cô nhiễm virus HPV type 16, nghi ung thư cổ tử cung. Tại bệnh viện Ung bướu TP HCM, cô cũng nhận kết quả mắc ung thư cổ tử cung giai đoạn 2.
“Tôi rất sốc, vì chưa quan hệ tình dục. Thời sinh viên, tôi ở chung với nhiều người. Dãy trọ chỉ có một máy giặt nên cả phòng thường gom quần áo bẩn và đồ lót giặt chung, không rõ đây có phải nguồn lây”, Hiền nói.
Giữa tháng 6, Việt Anh (30 tuổi, quận 3, TP HCM) phát hiện bao quy đầu nổi vài nốt mụn, để lâu mọc thành cụm. Ban đầu vì ngại đến bệnh viện, anh chọn giải pháp đốt laser. Đến khi mụn tái phát và lan nhiều nơi, anh mới đi khám, bị chẩn đoán mắc sùi mào gà. Bệnh nhân cho biết đã có vợ, không quan hệ tình dục ngoài luồng, hàng ngày chỉ tập gym và dùng khăn tắm do phòng tập cung cấp.
Bác sĩ Đoàn Ngọc Thiện – khoa Nam học, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM – cho biết HPV (Human papilloma virus) là virus gây u nhú phổ biến, nam lẫn nữ giới sẽ nhiễm ít nhất một lần trong đời.
“Loại này lây truyền chủ yếu qua đường tình dục, dù chưa từng sinh hoạt phòng the, ai cũng có khả năng nhiễm qua nhiều đường âm thầm không ngờ khác”, bác sĩ Đoàn Ngọc Thiện cho hay.
Bác sĩ CKI Bạch Thị Chính – Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC – đồng quan điểm trên. Quan niệm virus HPV chỉ lây qua đường tình dục khiến nhiều người liên tưởng đến đời sống phòng the “phóng khoáng”, thiếu an toàn. Tuy nhiên, virus này vẫn có thể lây theo nhiều cách khác nhau.
Bác sĩ Chính trích dẫn chủ đề “Đường lây HPV phi tình dục” đăng trên Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ năm 2020. Theo đó, chúng có thể sống nhiều ngày trên bề mặt như quần áo, vật dụng vệ sinh cá nhân, thiết bị phụ khoa dùng thường xuyên.
Bài báo cũng chỉ ra virus tồn tại trong nước, có thể lây nhiễm sau 7 ngày (kể cả khi ở môi trường khô sau đó), tỷ lệ 30%. DNA HPV cũng được tìm thấy trong nước, gợi ý thêm khả năng lây lan của chúng, tuy nhiên chưa có bằng chứng rõ ràng về đường lây này.
Các biện pháp vệ sinh thông thường không có tác dụng ngăn lây truyền HPV. Có bằng chứng cho thấy HPV type 16 vẫn sống sót sau khi bị khử trùng bằng cồn.
“Dù không quan hệ tình dục, mọi người vẫn có thể tiếp xúc mầm bệnh khi dùng chung quần áo, đồ lót, khăn tắm hoặc qua vết xước trên da”, bác sĩ Chính nhận định.
HPV là nguyên nhân chính gây ung thư vùng sinh dục ở phụ nữ. Tại Việt Nam, nghiên cứu năm 2013-2014 của Đại học Y Hà Nội (do UNFPA tài trợ, thực hiện tại Hải Phòng, Cần Thơ) cho thấy tỷ lệ nhiễm HPV ở bệnh nhân ung thư cổ tử cung xâm lấn lên đến 91%; trong đó HPV type 16 là 45%, HPV type 18 chiếm19%, các type 33, 52, 58 khoảng 1-3%.
Hiện chưa có nghiên cứu về tỷ lệ nhiễm HPV ở nam giới Việt Nam. Trên thế giới, virus này là tác nhân gây hơn 600.000 ca ung thư cổ tử cung, 80.000 ca ung thư hầu họng, 11.000 trường hợp ung thư hậu môn.
Do đó, chuyên gia khuyến cáo mọi người cần cảnh giác với HPV. Ngoài biện pháp quan hệ tình dục an toàn, tầm soát HPV định kỳ (với nữ giới), bạn cần chú ý lối sống, không mặc chung đồ lót, dùng chung khăn tắm… với người khác. Ngoài ra, cần giặt riêng nội y, khăn và quần áo hàng ngày.
Chủ động tiêm vaccine phòng HPV là cách ngăn ngừa một số bệnh nguy hiểm. Hiện vaccine HPV được chỉ định cho nam và nữ giới 9-26 tuổi; có thể kéo dài tới 45 tuổi nếu có nguy cơ.
Phụ huynh cũng được khuyến khích tiêm ngừa HPV cho trẻ 9-14 tuổi. “Tiêm chủng ở độ tuổi này giúp trẻ phòng bệnh tốt hơn do chưa sinh hoạt tình dục”, bác sĩ Chính nói.
Hiện Việt Nam dùng hai loại vaccine Gardasil và Gardasil 9. Cụ thể, Gardasil chứa 4 chủng HPV 6, 11, 16, 18, phòng bệnh liên quan ung thư như cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, hầu họng, sùi mào gà…
Trong khi đó, vaccine Gardasil 9 chứa 9 chủng virus HPV nguy cơ cao gồm 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58, có thể áp dụng cho cả nam, nữ. Người đã quan hệ tình dục hoặc nhiễm virus HPV trước đó vẫn có thể tiêm vaccine phòng chủng khác lẫn nguy cơ tái nhiễm.
Theo Chi Lê (ngoisao.vnexpress) – Ảnh: T.H
