Bệnh thận mãn tính là tình trạng bệnh xảy ra do mất dần và vĩnh viễn chức năng thận theo thời gian. Điều này xảy ra dần dần, từ vài tháng đến nhiều năm. Bệnh được chia thành 5 giai đoạn, tùy theo mức độ nghiêm trọng. Mất chức năng thận dẫn đến sự tích tụ của nước, chất thải và các chất độc hại trong cơ thể đồng thời gây ra các vấn đề khác như thiếu máu, cao huyết áp, nhiễm toan, rối loạn cholesterol và axít béo, bệnh lý xương khớp.
Nhận diện thủ phạm
Thủ phạm gây bệnh thường do 3 nguyên nhân phổ biến, chiếm khoảng 3/4 trường hợp bệnh ở người lớn tuổi là: đái tháo đường, tăng huyết áp và lão hóa thận. Suy giảm chức năng thận còn liên quan đến tuổi tác. Tỉ lệ bệnh chung là 10%, ở người trên 65 tuổi là 40% và khi tuổi 75 trở lên thì tỉ lệ này là 50%.
Các nguyên nhân khác ít gặp hơn gồm: bệnh cầu thận, như viêm vi cầu thận, hẹp động mạch thận, hội chứng tán huyết, bệnh thận đa nang, tắc nghẽn dòng chảy của nước tiểu, do thuốc và độc tố có hại cho thận, nhiễm trùng tiểu tái diễn nhiền lần…
Các dấu hiệu và triệu chứng phát triển chậm theo thời gian nếu tổn thương thận tiến triển từ từ. Tuy nhiên, nhiều người không nhận biết được những dấu hiệu báo động này vì tưởng rằng chúng không liên quan. Do đó, nếu cơ thể xuất hiện những triệu chứng sau thì bạn nên đến bệnh viện kiểm tra chức năng thận ngay.
• Buồn nôn, nôn, mất cảm giác ngon miệng, thường xuyên mệt mỏi (nhiều người nghĩ nhầm do dạ dày có vấn đề, suy nhược cơ thể).
• Rối loạn giấc ngủ, đầu óc không minh mẫn (triệu chứng này dễ bị bỏ qua vì cho rằng mất ngủ là chuyện bình thường khi lớn tuổi).
• Lượng nước tiểu giảm.
• Nấc cục, co giật cơ bắp và chuột rút (thiếu canxi, vitamin cũng gây ra tình trạng này).
• Phù chân và mắt cá chân.
• Ngứa kéo dài.
• Đau ngực do tụ dịch ở khoang màng ngoài tim.
• Khó thở do dịch tích tụ trong phổi (dễ nhầm lẫn với bệnh lý hô hấp).
• Tăng huyết áp trở nên khó kiểm soát.Bệnh thận mãn tính có thể ảnh hưởng lên hầu hết các bộ phận của cơ thể.
Các biến chứng bao gồm: giữ nước dẫn đến phù toàn thân, gây tăng huyết áp hoặc phù phổi; tăng kali máu, giảm khả năng hoạt động của tim, nguy hiểm đến tính mạng; bệnh tim mạch, viêm màng ngoài tim; yếu xương và tăng nguy cơ gãy xương.
Ngoài ra, bệnh nhân còn bị thiếu máu, giảm ham muốn tình dục hay bất lực, tổn thương hệ thần kinh trung ương, gây khó tập trung, co giật, giảm đáp ứng miễn dịch, dễ bị nhiễm trùng.
Người bệnh cần làm gì ?
Đây là bệnh cần được bác sĩ quản lý chặt chẽ, không được tự điều trị.
Một số quy tắc trong chế độ ăn uống mà người bệnh có thể làm để ngăn chặn sự tiến triển của bệnh và giảm khả năng biến chứng:
– Hạn chế protein để làm chậm sự tiến triển bệnh. Chuyên gia dinh dưỡng sẽ giúp bạn xác định số lượng protein thích hợp hằng ngày.
– Hạn chế muối: Dùng 4-6 gr/ngày để tránh bị phù do cơ thể giữ nước và giúp kiểm soát huyết áp.
– Không uống nhiều nước.
– Giảm tiêu thụ kali: Cần thiết trong giai đoạn bệnh tiến triển vì thận không thể loại bỏ kali. Tăng kali máu có thể gây ra nhịp tim bất thường.
– Giảm thực phẩm nhiều natri như: sò, đồ tươi sống, trứng, cá, thịt, sữa…
– Dùng thuốc theo toa để kiểm soát huyết áp, đái tháo đường.
– Bỏ hút thuốc.
– Giảm cân nếu thừa cân, béo phì.
– Tránh thuốc gây độc cho thận như nhóm nonsteroid (aspirin, ibuprofen) và thuốc nhuận trường, kháng a xít chứa ma giê, nhôm…
Bệnh này không thể điều trị khỏi. Việc điều trị bao gồm 4 mục tiêu: làm chậm diễn tiến bệnh; điều trị nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ; điều trị biến chứng; điều trị thay thế thận (chạy thận nhân tạo, thẩm phân phúc mạc, ghép thận).
Lối sống của bạn sẽ quyết định phần lớn sức khỏe của quả thận.
– Ngay từ khi còn trẻ, mọi người cần áp dụng lối sống khoa học, ăn uống cân bằng, hợp lý và đủ chất. Cảnh giác với thực phẩm chứa nhiều phẩm màu, hàn the, chất bảo quản… Nên uống đủ nước để thận làm tốt chức năng lọc độc tố cặn bã ra ngoài (khi còn khỏe chưa mắc bệnh), khẩu phần ăn cần chú ý đến hàm lượng cholesterol.
– Kiểm tra sức khỏe định kỳ hằng năm để đánh giá chức năng thận. Nếu có yếu tố nguy cơ cao phải tuân thủ theo lịch hẹn của bác sĩ, việc theo dõi và khám bệnh không nên gián đoạn.
– Thường xuyên vận động, tập thể dục cũng là cách để có một quả thận khỏe mạnh.
